Ετοιμαζόμουν να γράψω το επόμενο άρθρο περί ανάλυσης ταινιών, σχετικό με το Ταξίδι του Ήρωα, αλλά συνειδητοποίησα ότι χρειάζεται πρώτα να περιγράψω το ίδιο το ταξίδι αυτό, για να γίνω κατανοητός.

Το Ταξίδι του Ήρωα είναι ένα αφηγηματικό υπόδειγμα που ενσωματώνει όλα τα στάδια από τα οποία περνά ο βασικός χαρακτήρας μιας ιστορίας. Ανεξάρτητα από το είδος της ιστορίας, αυτά τα στάδια υπάρχουν -ίσως σε διαφορετικές αναλογίες, αλλά ωστόσο υπάρχουν- αλλιώς κάτι μοιάζει να λείπει.

Πηγές

Ο Joseph Campbell, στο κλασικό βιβλίο του Hero With A Thousand Faces (1949), παρουσίασε και ανέλυσε το Ταξίδι του Ήρωα, στο οποίο κατέληξε έχοντας μελετήσει μύθους και αφηγήσεις φυλών όλου του κόσμου.

Αρκετά αργότερα, ο Christopher Vogler συσχέτισε τη μελέτη του Campbell συγκεκριμένα με τη σεναριογραφία, στο βιβλίο του The Writer’s Journey(1992 -και αναθεωρημένη έκδοση 2007).

Ο Blake Snyder, στο βιβλίο του Save the Cat (2005), μας δίνει ένα πολύ χρήσιμο οδηγό για τα σημαντικά beat μιας ταινίας.

Τέλος, ο Paul Joseph Gulino, στο βιβλίο τουScreenwriting: The Sequence Approach (2004), μας εισάγει στη λογική των σεκάνς, όπως αυτή αναπτύχθηκε από τον Frank Daniel.

Κατά τον δικό μου αγώνα να κατανοήσω τη σεναριακή δομή, με τη βοήθεια των παραπάνω βιβλίων και με την καθοδήγηση δασκάλων, κατέληξα στο παρακάτω κείμενο, που ελπίζω ότι θα βρείτε κατατοπιστικό.

Το Ταξίδι του Ήρωα

Με πλάγια γράμματα αποδίδω το ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ (ή ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟ) ΤΑΞΙΔΙ του ήρωα.

ΠΡΩΤΗ ΠΡΑΞΗ: ΘΕΣΗ

ΣΕΚΑΝΣ A. ΣΕΤΑΠ / Ο ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟΣ ΚΟΣΜΟΣ: Ο χαρακτήρας της ιστορίας μας βιώνει την καθημερινότητά του, πριν το ξεκίνημα της περιπέτειας.

Μέσα του έχει κάποια ΑΔΥΝΑΜΙΑ, πιθανώς λόγω κάποιου παλιού ΤΡΑΥΜΑΤΟΣ, την οποία έχει καλύψει με μια ΠΑΝΟΠΛΙΑ συμπεριφοράς. Θεωρεί ότι είναι μια χαρά, όμως, χωρίς να το ξέρει, θα μπλέξει σε μια περιπέτεια που θα απαιτήσει να ξεπεράσει τα όριά της.

H ΑΡΧΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ μιας ταινίας είναι συνήθως αντιπροσωπευτική αυτής της κατάστασης ή του θέματος που διαπραγματεύεται η ταινία. Σε αυτή την αρχική φάση, συχνά, το ΘΕΜΑ της ταινίας εμπεριέχεται σε κάποια ατάκα κάποιου δευτερεύοντα χαρακτήρα.

Το ΘΕΜΑ της ταινίας συνδέεται με όλο το ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΤΑΞΙΔΙ του ήρωα. Το ΘΕΜΑ είναι αυτό που ο ήρωας μαθαίνει, στο τέλος της ταινίας, όταν έχει πια ξεπεράσει την αδυναμία του. Είναι το ηθικό δίδαγμα του παραμυθιού, που περνά στους θεατές.

ΚΑΛΕΣΜΑ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ / ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΟ ΓΕΓΟΝΟΣ: Το γεγονός που καλεί το χαρακτήρα στην περιπέτεια, συχνά μέσω κάποιου ΑΓΓΕΛΙΟΦΟΡΟΥ. Μια πόρτα ανοίγει ίσα με μια χαραμάδα, αφήνοντάς τον να κρυφοκοιτάξει προς ένα Νέο Κόσμο, διαφορετικό από την καθημερινότητά του.

ΣΕΚΑΝΣ Β. ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΣΤΟ ΚΑΛΕΣΜΑ: Κάθε αλλαγή είναι τρομακτική και συναντά την αδράνειά μας. Ο χαρακτήρας μας αποπειράται να κλείσει την πόρτα που έχει ανοίξει, να αγνοήσει το μυστηριώδη Νέο Κόσμο, και να επιστρέψει στην καθημερινότητα, με όσο λιγότερη προσπάθεια γίνεται.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΡΑΞΗ: Η προηγούμενη απόπειρα αποτυγχάνει και ο χαρακτήρας αποφασίζει ή αναγκάζεται να προχωρήσει προς το Νέο Κόσμο. Περνά το κατώφλι της πόρτας.

ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΡΑΞΗ: ΑΝΤΙΘΕΣΗ

ΣΕΚΑΝΣ C. Ο ΝΕΟΣ ΚΟΣΜΟΣ / FUN AND GAMES: Ο χαρακτήρας ανακαλύπτει ότι εδώ όλα λειτουργούν αντίστροφα από ό,τι στον παλιό, καθημερινό κόσμο. Για να επιβιώσει, πρέπει να μάθει νέα κόλπα και να αναπτύξει σχέσεις με ΜΕΝΤΟΡΕΣ και ΣΥΜΜΑΧΟΥΣ. Είναι πιθανό κάποιοι από αυτούς να αποδειχθούν αργότερα ΔΙΠΡΟΣΩΠΟΙ, αλλά όχι απαραίτητα.

Με κάποιον ή κάποιους από αυτούς τους ΜΕΝΤΟΡΕΣ και ΣΥΜΜΑΧΟΥΣ, ο χαρακτήρας θα ζήσει μια ΙΣΤΟΡΙΑ-Β, συνήθως έρωτα ή φιλίας. Η ΙΣΤΟΡΙΑ-Β τρέχει μαζί με τη βασική πλοκή (την ΙΣΤΟΡΙΑ-Α) και είναι σημαντικότατη, καθώς μέσω αυτής πραγματοποιείται το ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΤΑΞΙΔΙ του χαρακτήρα. Ενώ η βασική πλοκή σχετίζεται με τους εξωτερικούς στόχους του χαρακτήρα, η ΙΣΤΟΡΙΑ-Β συνδέεται με τις εσωτερικές του ανάγκες.

ΣΕΚΑΝΣ D. ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΣΩΤΕΡΗ ΣΠΗΛΙΑ: Μπαίνοντας βαθύτερα στο Νέο Κόσμο, τα παιχνίδια τελειώνουν και ο χαρακτήρας μας ανακαλύπτει μια πιο σκοτεινή και απειλητική πλευρά του κόσμου αυτού. Συνειδητοποιεί ότι τα πράγματα είναι δυσκολότερα από ό,τι φαινόταν στην αρχή, όμως συνεχίζει να προχωρά.

Ο χαρακτήρας εξακολουθεί να αγνοεί και αρνείται να αντιμετωπίσει την εσωτερική του ΑΔΥΝΑΜΙΑ. Προχωρά στην περιπέτειά, θεωρώντας ότι θα πετύχει το στόχο του χωρίς να χρειαστεί να κοιτάξει μέσα του.

ΤΟ ΜΕΣΟ (midpoint): Ο χαρακτήρας δίνει μια πρώτη μάχη, από την οποία παίρνει την (πολλές φορές αλαζονική) ικανοποίηση μιας νίκης. Αυτή δεν είναι παρά μια φαινομενική νίκη, επειδή ο ανταγωνιστής δεν έχει πει ακόμη την τελευταία του λέξη.

Επίσης, επειδή ο χαρακτήρας μας δεν έχει αντιμετωπίσει ακόμη τους εσωτερικούς του δαίμονες.

ΣΕΚΑΝΣ Ε. ΟΙ ΚΑΚΟΙ ΞΑΝΑΡΧΟΝΤΑΙ: Ο ανταγωνιστής ανασυντάσσεται και επανέρχεται δριμύτερος.

Έχοντας μελετήσει τον αντίπαλο, αυτή τη φορά ο ανταγωνιστής στοχεύει εκεί που πραγματικά πονάει: στην ίδια την ΑΔΥΝΑΜΙΑ του χαρακτήρα.

ΟΛΑ ΧΑΝΟΝΤΑΙ: Η κατώτατη στιγμή για τον χαρακτήρα μας. Ο ήρωας πέφτει στα χέρια του κακού.

Έχοντας υποτιμήσει τον αντίπαλο, αλλά και τους εσωτερικούς του δαίμονες, ο χαρακτήρας μας πέφτει.

ΣΕΚΑΝΣ F. Η ΣΚΟΤΕΙΝΗ ΝΥΧΤΑ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ: Ο χαρακτήρας περνά μια σκοτεινή φάση, καθώς συνειδητοποιεί την αποτυχία της περιπέτειάς του και περιμένει την απόλυτη καταστροφή, από στιγμή σε στιγμή.

Αυτή είναι σημαντικότατη φάση της περιπέτειας, καθώς ο χαρακτήρας καταλαβαίνει το λάθος του. Παράλληλα, χωνεύει όλα όσα έμαθε και διδάσκεται το μεγάλο μάθημα της περιπέτειας.

ΤΟ «ΚΑΤΙ» / ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΤΡΙΤΗ ΠΡΑΞΗ: Συνειδητοποιώντας «ΚΑΤΙ,» ο χαρακτήρας μας παίρνει κουράγιο και επιστρέφει στην περιπέτεια, πιο αποφασισμένος από ποτέ.

Το «ΚΑΤΙ» προέρχεται, με κάποιο τρόπο, από την ΙΣΤΟΡΙΑ-Β. Χάρη σε αυτή, ο χαρακτήρας μας καταλαβαίνει ότι, αντιμετωπίζοντας την εσωτερική ΑΔΥΝΑΜΙΑ του, θα πετύχει και τον εξωτερικό του στόχο. Ένα σημαντικό μέρος του ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΤΑΞΙΔΙΟΥ τελειώνει εδώ: ο χαρακτήρας μας έχει καταλάβει το μάθημα.

ΤΡΙΤΗ ΠΡΑΞΗ: ΣΥΝΘΕΣΗ

ΣΕΚΑΝΣ G. H ΕΠΙΤΑΧΥΝΣΗ: Ο ανταγωνιστής κυκλοφορεί ακόμη ανίκητος, ενώ ο χρόνος τελειώνει. Ο χαρακτήρας εφορμά με ό,τι έχει, για να τον αντιμετωπίσει, στην τελική μάχη.

Ο χαρακτήρας μας έχει καταλάβει το μάθημά του, αλλά, για να ολοκληρώσει την ωρίμανσή του, πρέπει να το εφαρμόσει, δρώντας ανάλογα.

ΣΕΚΑΝΣ H. ΤΟ ΦΙΝΑΛΕ & Η ΛΥΣΗ: Η τελική μάχη, όπου ο χαρακτήρας μας πετυχαίνει το στόχο του. Σε περίπτωση καταστροφής του, πέφτει ηρωικά, προσφέροντας κάθαρση για τα κρίματά του.

Αντιμετωπίζει τους εσωτερικούς του δαίμονες και τους νικά, πλησιάζοντας κατά ένα βήμα τονΑΝΩΤΕΡΟ ΕΑΥΤΟ του. Νεκρός ή ζωντανός, έχοντας αντιμετωπίσει τα εξωτερικά και τα εσωτερικά του τέρατα, ο χαρακτήρας μας δικαιούται, πλέον, να ονομάζεται ΗΡΩΑΣ.

H ΤΕΛΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ της ταινίας είναι αντιπροσωπευτική αυτής της μεταμόρφωσης στη ζωή του ήρωα. Είναι, συχνά, η αντίθετη από την ΑΡΧΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ.

ΤΕΛΟΣ

Αυτό είναι λοιπόν. Ας σημειώσω ότι, στο τέλος κάποιων ιστοριών, υπάρχουν χαρακτήρες που δε μαθαίνουν το μάθημά τους και καταλήγουν να κάνουν τις ίδιες επιλογές, με κωμικά ή τραγικά αποτελέσματα. Αυτοί μπορεί να είναι ανταγωνιστές, σύμμαχοι, ή σπανίως οι κεντρικοί χαρακτήρες, όπως για παράδειγμα στην ταινία Chinatown.

Να σημειώσω επίσης ότι όλα τα παραπάνω στάδια δεν αναφέρονται μόνο σε ιστορίες δράσης ή περιπέτειες, αλλά -μεταφορικά, ίσως- ανταποκρίνονται σε όλα τα είδη ιστοριών: κωμωδίες, αισθηματικές, τρόμου, θρίλλερ, και δράματα. Σκοπεύω να δημοσιεύσω μια σειρά από άρθρα, στο καθένα από τα οποία θα επικεντρώνομαι στα στάδια του Ταξιδιού, με περισσότερη ανάλυση και παραδείγματα. Με αυτά, θα γίνει σαφής η σχέση του Ταξιδιού του Ήρωα με διαφορετικά είδη ιστοριών.

Τώρα που το ανέπτυξα αναλυτικά, την επόμενη εβδομάδα θα αναφερθώ στον τρόπο που χρησιμοποιώ το Ταξίδι του Ήρωα για να κατανοώ τη δομή ταινιών. Σε μελλοντικό άρθρο, θα αναφερθώ επίσης στο πώς το χρησιμοποιώ ως βοήθημα για να συνθέτω ιστορίες.

2 thoughts on “Το Ταξίδι του Ήρωα”

  1. Εξαιρετικό! Θα είχε ενδιαφέρον και μια σειρά από παραδείγματα σε συγκεκριμένες ταινίες διαφόρων ειδών.

    Keep it up!

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *